Kıbrıs Deniz Canlıları Merkezi 2024 Raporu Türkçe : simplebooklet.com

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 1 Teşekkürler Kıbrıs Yaban Hayatı Araştırma Enstitüsü’ne (CWRI), özellikle tüm yardımları ve emekleri için Kemal Basat ve Dominika Knazovika’ya, Dr. Fuller’a ve projeye katılan tüm gönüllülere (isimler raporun ekinde listelenmiştir) çalışmalarından ve özverilerinden dolayı teşekkür etmek istiyoruz. Son birkaç yıldır gösterdiği özveri için Prof. Dr. Türkozan’a teşekkür ederiz. Ayrıca Karpaz kampındaki harika şeflerimiz Faik ve Hildayet’e, her teknik sorun yaşadığımızda bize yardımcı olan Eran’a, Dipkarpaz köyündeki marketlere, özellikle Bayramoğlu markete ve Bekçi markete ve Dipkarpaz benzin istasyonuna teşekkür ederiz. Ayrıca Karpaz yoğunluk haritaları için Levent Erkol’a teşekkürler. Bu rapor CMC izni ile ve tüm yazarların katkısıyla hazırlanmıştır Şekil 1. Ronnas plajında geri dönen dişi yeşil deniz kaplumbağası. 2024. Fotoğrafçı: Maria Ines Lozano Kramer.

Page 3

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 2 Kapak fotoğrafı: Ronnas plajında yuva yapan yetişkin dişi yeşil deniz kaplumbağası, 2023. Fotoğrafçı: Alexandros Leontiades İçindekiler 1. Geçmiş seneler a. Yuva izleme – karpaz yarımadası b. Yuva izleme – Karşıyaka sahili 2. Proje sonuçları 3. Tartışma 4. Sonuç 5. Ölü deniz kaplumbağaları 6. Diğer araştırmalar 6.1. Çoklu Babalık ve Biyolojik Etiketleme Projesi, Helena Vela Garcia tarafından yürütülmektedir. 6.2. Deniz Kaplumbağası Taşınmış Yuva Projesi, Rya Aust tarafından yürütülmektedir. 6.3. Yuvalama Alanının Önemi Projesi, Chloe May Gilltes-Vincent tarafından yürütülmektedir. 7. Farkındalık yaratma 7.1. Karşıyakadaki Caretta caretta festivali ve halka açık yavru salımı 7.2. Sahil temizlik etkinlikleri 7.3. Kamusal olarak rehabilite edilen deniz kaplumbağası salımları 7.4. CMC’nin Okul Ziyaretçilerini Ağırlaması 8. Kamp Yaşamı 9. Öneriler ve Endişeler 9.1. Botlar ve Jet Skiler 9.2. Kamp Etkinlikleri 9.3. Yasadışı Kaplumbağa Turları 9.4. Plastik Kirliliği 9.5. Tüm İzlenen Plajlarda Yuvalama ve Yumurtadan Çıkma Sezonu Hakkında Güncellenmiş Bilgilendirme Tabelaları 10. Kaynaklar 11. Ek

Page 4

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 3 İçindekiler – Şekiller Şekil 1. Ayfilon plajında geri dönen yeşil kaplumbağa dişisi. Haziran 2024. Fotoğrafçı: Maria Ines Lozano Kramer. Şekil 2. Kıbrıs Deniz Yaşamı Merkezi ve Karşıyaka Kaplumbağa İzleme logoları. Şekil 3. Karpaz Yarımadası boyunca izlenen yuvalama plajları. Kuzeyde: Ronnas, Ayfilon, K8, K9 ve K10. Güneyde: Beyza, Laden, İkidere, Yunus, Altınkum. Şekil 4. Karpaz gönüllüleri Ayfilon plajında çalışıyor. Fotoğrafçı: Iona Shearer Şekil 5. Haritada yer alan Karşıyaka plajı. Şekil 6. Karşıyaka plajında çalışan KTW gönüllüleri. Şekil 7. 2024 yılında Karpaz plajlarında yeşil deniz kaplumbağası ve caretta caretta yuvalarının dağılımı. Şekil 8. 2024 yılında Karşıyaka plajında yeşil deniz kaplumbağası ve caretta caretta yuvalarının dağılımı. Şekil 9. 2022, 2023 ve 2024 yılları için Karpaz Yarımadası (A) ve Karşıyaka plajında (B) on günlük yuva sıklığı histogramı. Şekil 10. Gün batımında yuva yapmak için bekleyen yeşil kaplumbağaların Ronnas Plajı’ndaki 200 metrelik alanda toplanmasının drone görüntüsü. Şekil 11. 2023 yılında şnorkelle dalış yaparken Ronnas plajında görülen çiftleşen kaplumbağalar. Fotoğrafçı: Godfrey Rivera. Şekil 12. Ayfilon (A), Ronnas (R), Dolphin (D) ve Beyza (B) yuvalarında veri kaydedicileri olan yuvalar için sıcaklık (ºC) kutu grafikleri. Şekil 13. Karpaz’ın kuzey ve güney plajları arasındaki kutu grafiği. R-15 sıcaklık verisi çıkarılmıştır. Şekil 14. Şezlonglar ve su sporları ekipmanlarıyla süslenmiş K8 plajı görüntüsü. Fotoğrafçı: Ionas Shearer. Şekil 15. Sezon sonundaki yoğun yağmurlar nedeniyle bozulan yuva. Fotoğrafçı: Jenny Kurth. Şekil 16. Ayfilon plajında yuva taşıma işlemi. Fotoğrafçı: Helena Vela Garcia. Şekil 17. Gece vardiyasında yeşil bir kaplumbağadan doku örneği alan Helena. Fotoğrafçı: Alexandros Leontiades. Şekil 18. Karşıyaka etkinliğinde Karpaz, CWRI ve CMCK gönüllüleri. Karşıyaka plajı, 2024. Şekil 19. Ronnas plajında sahil temizliği yapan gönüllüler. Fotoğrafçı: Iona Shearer. Şekil 20. 2024 yılında Karşıyaka plajında serbest bırakılan rehabilite edilmiş erkek yeşil kaplumbağalardan biri. Şekil 21. CMC Takım Liderleri, Deniz Kaplumbağası Koruma ve CMC’nin yürüttüğü proje ve araştırmalar hakkında sunum yapıyor. Şekil 22. 2023 sezonunda takım liderleri ve gönüllüler tarafından boyanmış duvar resmi. Şekil 23. 2022 sezonundan gönüllüler. Şekil 24. 2023 yılında gönüllü isim zincirini güncelleyen gönüllüler. Şekil 25. Ahşap zemin döşemesini onarmaya yardım eden gönüllüler. Fotoğrafçı: Iona Shearer. Şekil 26. Fırtına nedeniyle oluşan çatı hasarını onarmaya yardım eden gönüllüler. Fotoğrafçı: Iona Shearer. Şekil 27. K8 plajında kıyıya çok yakın tekneler. Fotoğrafçı: Caitlin Carmichael. Şekil 28. Altın plajda bırakılan kamp malzemeleri ve çöp. Fotoğrafçı: Iona Shearer.

Page 5

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 4 Şekil 29. Ayfilon plajında plastikle dolanmış bir yavru kaplumbağa, 2024. Fotoğrafçı: Iona Shearer. Şekil 30. Bir takım lideri tarafından bir kaplumbağanın yüzgecinden çıkarılan balıkçılık ipleri, 2023. Fotoğrafçı: Iona Shearer. Şekil 31. Denize doğru ilerleyen Chelonia mydas yavrusu ve plastik kirliliği. Ronnas plajı, 2023. Fotoğrafçı: Iona Shearer Şekil 32. Ayfilon plajında bir yuvayı taşırken, kaplumbağanın yumurtaları şezlonglara çok yakın bıraktığı bir takım liderimiz. Fotoğrafçı: Helena Vela Garcia Şekil 33. Ronnas plajında bulunan yeni yuvalama bilgi tabelası, 2023. Şekil 34. 2023 sezonunun takım liderleri ve proje koordinatörü. Soldan sağa: Iona Shearer, Ömer Keleş, Oğuz Türkozan, Godfrey Riviera, Helena Vela Garcia ve Yönter Meray.

Page 6

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 5 İçindekiler – Tablolar Tablo 1. 2024 yılında Karpaz Yarımadası’nda devriye gezen tüm plajlarda yuva yapmama, yuva sayıları ve yuva yapma başarısının yüzdesi. Tablo 2. 2024 sezonuna ait tüm Karpaz gönüllüleri. 1. Arka Plan 2021 yılında Kıbrıs Deniz Yaşamı Merkezi (CMC), Kıbrıs Yaban Hayatı Araştırma Enstitüsü (CWRI) ile iş birliği içinde, SPOT’tan Karpaz Yarımadası’nın kuzey ve güneyindeki yuvalama plajlarının izlenmesini devraldı. CMC, bu süre boyunca Karşıyaka Deniz Yaşamı Merkezi (CMCK) (eski adıyla Karşıyaka Kaplumbağa İzleme) ile iş birliğine devam etti. Ek olarak, proje 2021 yılında 6 Kıbrıslı gönüllü tarafından yürütüldü ve COVID-19 pandemisi sırasında getirilen kısıtlamalar nedeniyle yalnızca Kıbrıslı gönüllülerle sınırlandırıldı. CMC için projede çalışabilen ilk uluslararası gönüllüler 2022 yılında görev aldı. Toplamda, Avrupa ve daha uzak bölgelerden 35 gönüllü projeye destek vererek proje için belirli bilgileri toplama ve girmeyi öğrendi. 2022 yılı ayrıca CMC’nin, Deniz Kaplumbağası Araştırma ve Koruma Projesi için proje koordinatörü olarak Prof. Dr. Oğuz Türkozan ile iş birliğine başladığı yıl oldu. Bu dönemde, Dr. Türkozan’a projede destek olmak ve gönüllü ekiplerini günlük vardiyalarda yönlendirmek amacıyla araştırma ekip liderleri görevlendirildi. Geçen yıl, dünya çapında 99 uluslararası gönüllüye ek olarak 5 ekip lideri ile gönüllü sayısının arttığını gördük; toplam 104 gönüllüden 13’ü 2022’den geri dönen gönüllülerdi. Bu yılın başlarında, Dr. Türkozan, ekip liderlerinden MSc. Iona Shearer’i proje asistanı olarak görevlendirdi. Iona Shearer, Dr. Türkozan’ın Haziran ayında projeden ayrılmasının ardından proje koordinatörü rolünü devraldı. Bu sezon, 30 farklı ülkeden toplam 121 gönüllüye ve 10 ekip liderine ulaşarak uluslararası gönüllü sayısında daha fazla bir artış gördük. Toplam 131 gönüllüden 19’u önceki sezonlardan (2022 ve 2023 dahil) geri dönen gönüllülerdi. Proje gelişmeye devam ettikçe bu sayının istikrarlı bir şekilde artması bekleniyor ve medya, akademik ağlar ve önceki gönüllülerin ağızdan ağza yayılması ile projeye yönelik tanıtımlar büyümeye devam ediyor.

Page 7

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 6 Şekil 2. Cyprus MarineLife Center ve Karşıyaka Turtle Watch logoları Yuva Gözlemi - Karpaz Yarımadası 10 Mayıs - 18 Ekim 2024 tarihleri arasında yuvalama ve yumurtadan çıkma dönemi boyunca ayrıntılı bir izleme yapılmıştır. Altınkum dışında neredeyse tüm plajlar her gün yaya olarak gözlemlendi; Altınkum plajı haftada bir kez izlendi. Saha çalışmaları sırasında tüm çıkışlar sayıldı: yuvalama ve yuva yapmama, azaltılmış yuva koruması, minimum yuva taşımaları ve Kıbrıs Deniz Yaşamı Merkezi tarafından yürütülen 10 yuvalama plajındaki (Şekil 3) her bir belirlenmiş yuvanın sonraki durumu analiz edildi. Bu yıl, başka bir proje için veri toplamak amacıyla Yunus Plajı’nda bireysel bazda hafif gece izleme çalışması gerçekleştirdik. Gece vardiyaları, temmuz ortasında 7 gün ve ek bir gün olarak 23 Haziran’da gerçekleştirildi. Figure . Cyprus MarineLife Center and Karşıyaka Turtle

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 10 2. Proje Sonuçları İlk kaplumbağa çıkışı 11 Mayıs’ta Ronnas Plajı’nda bir yeşil kaplumbağa tarafından gerçekleşti. İlk kaydedilen yuva da 11 Mayıs’ta, Ayfilon Plajı’nda bir caretta caretta tarafından bırakıldı. Son non-yuva çıkışı 19 Ağustos’ta Ayfilon Plajı’nda gözlemlenirken, sezonun son yuvası 14 Ağustos’ta Altınkum Plajı’nda kaydedildi. Böylece, yuvalama dönemi 95 gün sürdü. Son rapor edilen yumurtadan çıkış 29 Eylül’de gerçekleşti; bu, bazı geç Ağustos yuvaları hariç tutuldu. Toplam 7,156 çıkış kaydedildi ve bunların 1,834’ü (%25.63) yuvaya dönüştü. Bu yuvalardan 1,726’sı (%94.1) yeşil kaplumbağalara, 20’si (%1.1) caretta caretta kaplumbağalarına ve 88’i (%4.7) bilinmeyen türlere aitti. En yüksek yuvalama ve non-yuva kaplumbağa aktivitesi kuzey plajlarında gözlemlendi ve Ronnas Plajı en fazla aktivite gösteren yer oldu. Ancak, Ayfilon Plajı en yüksek yuvalama başarısını kaydetti (Tablo 1). Belirlenen 1,726 yeşil kaplumbağa yuvasının 203’ü (%11.8) tamamen, 210’u (%12.2) ise kısmen yırtıcılar tarafından tahrip edildi ve en az 14,212 yumurta kaybedildi. Yırtıcılar tarafından tahrip edilen yumurtalar hariç, yeşil kaplumbağa yuvalarının yumurtadan çıkış başarısı %71.8 olarak belirlendi. Yuvaların denize uzaklığı genellikle 11-20 metre aralığında yoğunlaşmıştır (%38.6) (Şekil 6). Bazı yuvalar denize çok yakın bir noktaya bırakıldığından, sezon boyunca bırakılan yuvaların %5.3’ü su altında kaldı. Caretta caretta yuvalarından 11’i (%55.0) kısmen veya tamamen yırtıcılar tarafından tahrip edildi ve en az 184 yumurta tilkiler tarafından yok edildi. Toplam 7 yuvanın kazıldığı ve bu yuvalarda 636 yumurta sayıldığı belirlendi. Bu yumurtalardan 425’i (%66.8) boş kabuklar, 128’i (%20.1) hiç yumurtadan çıkmamış, 1’i (%0.16) erken, 7’si (%1.1) orta ve 55’i (%8.6) geç aşama embriyolar olarak kaydedildi. Ortalama clutch boyutu 91.71 yumurta (aralık: 57-122) olarak belirlendi. Sadece 1 yuva su altında kaldı, diğer 3 yuva kayboldu. Yuvaların deniz kenarına ortalama uzaklığı 18.41±9.64 metre (aralık: 1-92 m) olarak ölçüldü ve yuvalar esas olarak 11-15 metre mesafede yoğunlaşmıştır (Şekil 7).

Page 12

Page 13

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 12 Karşıyaka Plajı Karşıyaka Plajı’nda toplam 309 çıkış rapor edilmiştir, bunlardan 77’si (%24.9) yuva oluşturmuştur. Caretta caretta kaplumbağalarından 254 çıkış gerçekleşmiş, bunların 59’si yuvadır. Geçen yıla kıyasla, yeşil deniz kaplumbağalarından 43 çıkış gerçekleşmiş ve bunların 18’i yuva olmuştur. İlk yuva 19 Mayıs’ta kaydedilmiş, son yuva ise 26 Temmuz’da bulunmuştur. Yuvalama dönemi 68 gün sürmüştür. İlk yavru çıkışı 17 Temmuz’da gerçekleşmiş, son yumurtadan çıkış ise 15 Eylül’de rapor edilmiştir. Dolayısıyla, yumurtadan çıkış dönemi 60 gün olmuştur. Yuvaların ve non-yuva çıkışlarının zamansal dağılımı Şekil 8’de 10 günlük pencerelerde sunulmuştur. Karpaz Yarımadası Kuzey Plajları Karpaz Yarımadası’nın kuzey plajlarında, Ronnas en fazla sayıda yuva ile 565 yuvaya ve %18.37 yuvalama başarı oranına sahiptir. Ayfilon 413 yuva ile (ikinci en yüksek yuvaya sahip) %35.45 yuvalama başarı oranı ile en yüksek yuvalama başarı oranına sahiptir. K8 3 yuva ile %27.27 Şekil 8. 2024 yılında Karşıyaka sahilindeki yeşil deniz kaplumbağası ve logerhead deniz kaplumbağası yuvalarının dağılımı.

Page 14

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 13 yuvalama başarısına, K9 84 yuva ile %27.72 yuvalama başarısına ve K10 42 yuva ile %17.36 yuvalama başarısına sahiptir. Güney Plajları Güney plajlarında Altınkum 187 yuva ile %34.40 yuvalama başarı oranına sahiptir. Beyza 40 yuva ile %23.12 yuvalama başarı oranına, Laden 177 yuva ile %29.55 yuvalama başarı oranına, Dolphin 128 yuva ile %33.95 yuvalama başarı oranına ve Ikidere 195 yuva ile %30.18 yuvalama başarı oranına sahiptir. Karşıyaka Bölgesi Öte yandan, Karşıyaka bölgesindeki (5 plaj) toplam yuva sayısı bu sezon 77’dir. Geçen yıldan farklı olarak (tümü Caretta caretta yuvaları), bu yıl 18 yuva yeşil kaplumbağa yuvasıdır. 2022 sezonunda Karpaz Yarımadası’nda toplam 1703 yuva ve Karşıyaka Plajı’nda 39 yuva bulunmaktadır. Karpaz’daki 1703 yuva içinden yalnızca 32’si Caretta yuvası olarak tanımlanmıştır, 5 yuva hangi tür tarafından yapıldığı belirlenememiştir ve geri kalanı yeşil kaplumbağa yuvası olarak tanımlanmıştır. 2023 sezonunda Karpaz Yarımadası’nda toplam 28 yuva Caretta yuvası olarak tanımlanmış, 12 yuva hangi tür tarafından yapıldığı belirlenememiş ve geri kalanı yeşil kaplumbağa yuvası olarak tanımlanmıştır. Bu sezon toplam 20 Caretta yuvası görülürken, 88 yuva tanımlanamamış ve geri kalanlar yeşil kaplumbağa yuvası olarak belirlenmiştir. Tablo 1. Karpaz Yarımadası’nda 2024 yılında devriye gezen tüm plajlardaki yuva sayıları, yuvalama başarı oranı ve yuvalamayan kaplumbağaların sayısı (yüzde olarak). Kumsal adı Denemeler Yuvalama Yuvalama başarısı (%) Güney Altıkum 356 187 34.40 Beyza 133 40 23.12 Laden 442 177 29.55 Dolphin 249 128 33.95 Ikidere 451 195 30.18 Kuzey Ronnas 2511 565 18.37 Ayfilon 752 413 35.45 K8 8 3 27.27

Page 15

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 14 K9 219 84 27.72 K10 200 42 17.36 Toplam 5321 1834 25.63 Karpaz Yarımadası Karpaz Yarımadası’nda, 2022 yılında yuvaların çoğunluğu yılın başı ile ortası arasında yoğunlaşmışken, 2023 sezonunda yuvaların zirvesi Haziran ortası ile Temmuz başı arasında gerçekleşmiştir. Ancak bu sezon, Haziran ortasında bir yuvalama zirvesi gözlemlenmiştir (Şekil 11). Karşıyaka Plajı içinse, 2022’de en yoğun yuvalama dönemi Haziran ortası ile sonu arasında yaşanırken, geçen yıl bu dönem Temmuz ortasına kaymıştı ve bu sezon tekrar Haziran ortasına geri dönüp Temmuz ortasına kadar uzanmıştır (Şekil 9).

Page 16

Page 17

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 16 Ronnas sahili, özellikle en yüksek yuva sayısına sahip olması nedeniyle yeşil kaplumbağalar için en önemli yuvalama plajıdır, aynı zamanda çiftleşme için de önemlidir. Çiftleşme döneminde, sezonun başlarında, çiftleşen kaplumbağaların kıyıya çok yakın bir mesafede kolaylıkla gözlemlenmesi mümkündür (Şekil 10 ve Şekil 11). Şekil 10. 2023 yılında, yuvalama girişiminde bulunmak için gün batımını bekleyen yeşil kaplumbağaların Ronnas Plajı’ndaki 200 metrelik küçük bir alanda toplandığı dron görüntüsü. Şekil 11. Dalış yaparken Ronnas sahilinde tespit edilen çiftleşen kaplumbağalar. Fotoğrafçı: Godfrey Rivera.

Page 18

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 17 Sezon boyunca, 29 yuvanın sıcaklığını sıcaklık veri kayıt cihazları kullanarak ölçtük. Ölçülen yuvaların ortalama sıcaklığı 30.23 ºC olup, standart sapması (± 1.28) olarak belirlenmiştir. Sıcaklık veri kayıt cihazları, kuzey ve güney plajları arasında daha yüksek bir sıcaklık değişkenliği olmadığını göstermiştir. Ancak, ortalama sıcaklıklar kuzey plajlarında 29.79 ºC (± 1.22) ve güney plajlarında 30.94 ºC (± 1.07) olarak ölçülmüştür (Şekil 12 ve Şekil 13). R-019 ve D-072 yırtıcılar tarafından tahrip edilmiştir; R-007, R-008, A-096 ve D-033 ise kazı yapıldığında az miktarda su ile su altında bulunmuştur.

Page 19

Page 20

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 19 3. Tartışma Bu yıl zirve sezonu alışılmadık bir şekilde daha erken başladı; ilk yuva 11 Mayıs’ta bırakıldı. Ancak, bu biraz erken bir yuva oldu çünkü bir sonraki yuva 14 Mayıs’ta yapıldı. Geçen yıl ilk yuva 15 Mayıs’ta, ondan bir önceki yıl ise 24 Mayıs’ta bırakılmıştı. 2022 sezonunda zirve sezonu yaklaşık olarak Temmuz başında, 2023 ve 2024 sezonlarında ise Haziran sonunda gerçekleşti. Önceki yıllar, özellikle 2020 ve 2019 sezonlarında (MTCP, 2019 ve MTCP, 2020), zirve yaklaşık olarak Haziran sonuna doğru gerçekleşmişti. Zamanla, zirve çıkışları genellikle Haziran sonu ile Temmuz başı arasında yoğunlaşmıştır. 2022 sezonunda Karpaz’da toplam 3,389 çıkış gözlemlenmişken, 2023 sezonunda bu sayı 2,954’e düşmüştür ve 2024 sezonunda 7,155 çıkış ile önemli bir artış göstermiştir. Kuzeyde, Ronnas, Ayfilon ve K8 plajlarında yuvalama başarısı 2022 sezonunda 2023 sezonuna göre daha yüksektir. K9 ve K10 plajları içinse geçen sezon (2023) yuvalama başarısı daha yüksek olmuştur. 2024 sezonunda Ayfilon, K8 ve K9 plajları kuzeyde en yüksek yuvalama başarısını göstermiştir. Ancak bu sezon güneyde, özellikle Altınkum, Dolphin ve Ikidere plajlarında daha yüksek yuvalama başarısı gözlemlenmiştir. Güney plajları arasında, Altınkum ve Dolphin plajları 2022 sezonunda 2023 sezonuna kıyasla daha yüksek yuvalama başarısına sahipken, Laden ve Beyza plajları 2023’te daha yüksek yuvalama başarısı göstermiştir. Son olarak, Ikidere plajı her iki sezon için de çok benzer yuvalama başarı sonuçlarına sahiptir. Genel olarak, Karpaz’da 2022, 2023 ve 2024 sezonlarındaki yuvalama başarı oranları sırasıyla %33.16, %29.60 ve %25.63 olup, başarıda çok küçük bir düşüş göstermektedir. Ancak, toplamda daha yüksek bir çıkış ve yuva sayısı kaydedilmiştir. Ayrıca, CMC Karpaz Yarımadası’nda çalışmaya başlamadan önce toplanan verileri dikkate alırsak, SPOT 2020 yılında 1162 caretta caretta ve 27 yeşil kaplumbağa yuvası gözlemlemiştir (MTCP, 2020), bu da yuvalama eğilimindeki artışı pekiştirmektedir. Buna ek olarak, verilerimizi Türkiye’nin doğu Akdeniz kıyısındaki Akyatan, Ağyatan, Tuzla ve Yumurtalık Doğa Koruma Alanı plajları gibi diğer Akdeniz yuvalama alanlarıyla karşılaştırdığımızda, yeşil kaplumbağalar için yuva başarı oranının %37 ve yıllık ortalama 366 yuva olduğunu gözlemliyoruz (Yılmaz ve ark., 2015). Genel olarak, Karpaz’da 2022, 2023 ve 2024 sezonlarındaki yuvalama başarı oranları sırasıyla %33.16, %29.60 ve %25.63 olup, başarıda çok küçük bir düşüş göstermektedir. Ancak, toplamda daha yüksek bir çıkış ve yuva sayısı kaydedilmiştir. Ayrıca, CMC Karpaz Yarımadası’nda çalışmaya başlamadan önce toplanan verileri dikkate alırsak, SPOT 2020 yılında 1162 caretta caretta ve 27 yeşil kaplumbağa yuvası gözlemlemiştir (MTCP, 2020), bu da yuvalama eğilimindeki artışı pekiştirmektedir. Buna ek olarak, verilerimizi Türkiye’nin doğu Akdeniz kıyısındaki Akyatan, Ağyatan, Tuzla ve Yumurtalık Doğa Koruma Alanı plajları gibi diğer Akdeniz yuvalama alanlarıyla karşılaştırdığımızda, yeşil kaplumbağalar için yuva başarı oranının %37 ve yıllık ortalama 366 yuva olduğunu gözlemliyoruz (Yılmaz ve ark., 2015).

Page 21

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 20 Şekil 14. Şezlonglar ve su sporları ekipmanlarıyla süslenmiş K8 plajının görüntüsü. Fotoğrafçı: Iona Shearer. Predasyon, özellikle tilki predasyonu, çalışma alanımızda önemli bir faktördür. Ancak, 2024 sezonundaki predasyon oranını geçmiş sezonlarla karşılaştırdığımızda bir artış gözlemledik. Bu yıl predasyon oranı %26.98 olarak belirlenmiştir, oysa geçen yıl yalnızca yuvaların %10.6’sı predasyona uğramıştır, bir önceki sezon (2022) ise bu oran %15.15 olmuştur. Önceki SPOT verileri, 2020 öncesinde predasyon oranının %60 olduğunu göstermektedir (MTCP, 2020). 2022 yılında yuvalar kafeslerle korunmuştur, ancak 2023 yılındaki başarı sonrasında, bu yıl sahada hiçbir yuva koruma yöntemi uygulanmamıştır. Ancak bu yıl kaydedilen yuva sayısında rekor bir artış gözlemledik ve bununla birlikte predasyon oranındaki artış bizi şaşırtmamaktadır. Karpaz Yarımadası’ndaki 2023’teki yavru başarı oranı, önceki sezonlarla karşılaştırıldığında biraz azalmış olsa da %50’nin üzerindedir ve bu sezon 61.83%’lik bir yumurta çatlama başarı oranı ile devam etmiştir. Verilerimizi, Türkiye’nin doğu Akdeniz kıyısındaki Akyatan, Ağyatan, Tuzla ve Yumurtalık Doğa Koruma Alanı plajları gibi diğer Akdeniz yuvalama alanlarıyla karşılaştırdığımızda, Karpaz’daki yavru başarı oranının daha düşük olduğunu gözlemliyoruz; Karpaz’da 2023 ve 2020 sezonlarında sırasıyla %62.6 ve %75 iken, Türkiye’nin doğu Akdeniz kıyısında %77’dir (Yılmaz ve ark., 2015). Tartışmak istediğimiz bir diğer faktör ise kıyıya yakınlık nedeniyle yuva kaybıdır. Bazı deniz kaplumbağası yuvaları denize çok yakın bir mesafede bırakılmıştır ve bu nedenle çeşitli faktörler nedeniyle kaybetme riski artmaktadır. Kıyıya yakınlık, bu yuvaları dalga hareketi ve yüksek gelgit

Page 22

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 21 gibi doğal tehditlere maruz bırakmaktadır. Güçlü dalgalar, yuvaların üstünden geçerek onları suyla doldurabilir ve bu da yumurtaların suya doygun hale gelmesine veya sürüklenmesine neden olarak yumurta çatlama başarı oranını azaltabilir. Bu riskleri azaltmak için koruma çabaları genellikle yuva yer değiştirmeyi içerir. Ancak, amacımız koruma biyolojisi ilkelerini uygulamaktır; bu, evrimsel süreçlerin dinamik ekolojik karmaşıklık içinde devam etmesi ve insan etkileşiminin en aza indirilmesi anlamına gelmektedir. Bu nedenle, geçen sezon ve bu sezon, yalnızca bir grup gönüllümüz tarafından yürütülen bir çalışma için yuva yer değiştirmeyi tercih ettik. Şekil 15. Geç sezonun yoğun yağmurlarından dolayı bozulmuş yuva. Fotoğrafçı: Jenny Kurth Şekil 16. Ayfilon plajında yuva taşıma işlemi. Fotoğrafçı: Helena Vela Garcia. Yuvalama sezonunun sonlarına doğru meydana gelen şiddetli yağışlar, yumurta çatlama başarısı üzerinde derin bir etki yapabilir. Aniden düşen sıcaklık, yumurtaların kuluçka süresini uzatabilir; bu da yavruların daha yavaş gelişmesine veya gelişimlerini tamamen durdurmalarına neden olabilir. Bu uzayan kuluçka süresi, yuvaların predasyon, hastalıklar ve diğer çevresel tehlikeler karşısında daha savunmasız hale gelmesine neden olarak yumurta çatlama başarısını azaltır. Ayrıca, yuva sıcaklığı yavruların cinsiyetini belirlemede kritik bir rol oynamaktadır; daha düşük sıcaklıklar genellikle daha fazla erkek kaplumbağa, daha yüksek sıcaklıklar ise daha fazla dişi kaplumbağa üretir. Ancak, düşük sıcaklıklar ve su, embriyolar için elverişsiz bir ortam yaratır; bu durum gelişimi durdurabilir ve daha düşük bir yumurta çatlama başarı oranına yol açabilir. Genel olarak, yuva su baskını ciddi bir endişe kaynağıdır, çünkü bu durum yumurtaların boğulmasına veya suda nefessiz kalmasına neden olabilir. Suya doygun yuvalar, embriyolar için elverişsiz bir ortam yaratır ve bu da daha düşük bir yumurta çatlama başarı oranına yol açabilir.

Page 23

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 22 4. Sonuçlar 2024 yuvalama sezonu genel olarak başarılıydı. Proje koordinatörünün rehberliğinde, ekip liderlerimizin ve gönüllülerimizin desteğiyle birçok farklı bilimsel araştırma projesini yürütmeye yardımcı olduk. Ayrıca, yeşil kaplumbağa yuvalama süreci hakkında daha fazla bilgi edinmemizi sağlayan ve genetik çalışmalar için ek doku örnekleri almamıza olanak tanıyan birkaç gece nöbetine devam ettik. Küçük etiketli sıcaklık veri kayıt cihazları kullanarak yuva sıcaklığı verilerini toplamaya devam ettik. Geçmiş sezonun sıcaklık verileriyle karşılaştırmalarımıza devam etmeyi ve yuva sıcaklığındaki olası anormallikleri veya değişiklikleri incelemeyi hedefliyoruz. Diğer yandan, Kıbrıs Deniz Yaşamı Merkezi Karşıyaka, birlikte daha yakın bir şekilde çalışmaya devam etmek ve çalışma sürecini geliştirmek için bize katılacak (Kıbrıs Deniz Yaşamı Merkezi). Ayrıca, gelecekte tıbbi müdahale gerektirebilecek yaban deniz hayvanları için daha iyi bir ortam sağlamak amacıyla Karşıyaka’da yeni bir Deniz Yaşamı Merkezi inşa edilmiştir. Ayrıca, Ronnas plajının önünde bulunan Karpaz araştırma istasyonunda gönüllüler için yeni ve daha iyi tesisler kurulmuş ve bizimle çalışan gönüllülerin yaşam kalitesini artırmıştır. 5. Ölü Kaplumbağa İhbarları 2024 Mayıs ile Eylül ayları arasında, izlediğimiz yuvalama plajlarında karaya vurmuş üç ölü deniz kaplumbağasıyla ilgili bilgi aldık. Bu kaplumbağalardan yalnızca biri, ölüm nedenini hayalet avcılığı veya yan avlanma olarak belirleyebilmemiz için yeterince yeniydi. 6. Diğer Araştırmalar 6.1. Çok Eşlilik ve Biyolojik Etiketleme Projesi Helena Vela Garcia tarafından yürütülen (2023’ten devam) Geçen sezon, ekip liderimiz Helena, Karpaz Yarımadası’nın kuzey kıyısında yer alan ve devriye gezdiğimiz iki plaj olan Ronnas ve Ayfilon plajlarında Chelonia mydas türü dişi ve erkek kaplumbağa sayısını belirlemeye yönelik bir proje gerçekleştirdi. Ayrıca, proje, çalışma alanımızda yeşil kaplumbağa yuvalarındaki çok eşliliği incelemeyi amaçlamaktadır. Bu sezon, güney plajlarında daha fazla araştırma yapmak üzere geri dönerek Dolphin plajından örnekler topladı. Nihayetinde, bu örnekler yeşil kaplumbağa genom projesinde kullanılacaktır.

Page 24

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 23 6.2. İnsan Faaliyetlerinin Etkisi ve Koruma Stratejilerinin Değerlendirilmesi Projesi Rya Aust tarafından yürütülmektedir. Rya’nın araştırma projesi, insan faaliyetlerinin dişi deniz kaplumbağalarının yuvalama davranışları üzerindeki etkilerini belirlemeyi, bu durumun yumurta sayısını nasıl etkileyebileceğini ve mevcut koruma stratejilerinin etkinliğini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu proje, Swansea Üniversitesi’nde Bilim Lisans Diploması için bir raporla sonuçlanacaktır. 6.3. Çevresel Değişkenlerin Etkisi ve Yavru Başarı Oranı Projesi Chloe May Giljets-Vincent tarafından yürütülmektedir Chloe’nin araştırma projesinin hedefleri, yeşil deniz kaplumbağası yavrularının karşılaşabileceği çevresel tehlikeleri belirlemek ve sıcaklığın yavrular üzerindeki etkisini, sıcaklık veri kaydedicisi verileri ile kazı verilerini karşılaştırarak keşfetmektir. Bu proje, Swansea Üniversitesi’nde Bilim Lisans Diploması için bir raporla sonuçlanacaktır. Şekil 17. Helena, 2023 yılında gece vardiyalarında bir yeşil kaplumbağadan doku örneği alıyor. Fotoğrafçı: Alexandros Leontiades.

Page 25

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 24 7. Farkındalık Yaratma ve Savunuculuk 7.1. Karşıyaka’da gerçekleştirilen Caretta caretta festivali ile halka açık yavru salınımı Sezonun sona ermesini kutlamak için gönüllülerimiz, Karşıyaka’da (Şekil 18) Lions Derneği ile birlikte CMCK ile bir etkinliğe katıldılar. Burada birbirimizin şirketinden keyif aldık ve projemizi ve genel hedefimizi, deniz kaplumbağalarının korunmasını geliştirmek için fikirlerimizi paylaştık. Ayrıca, halkın katılımıyla bazı yavrular serbest bırakıldı ve koruma çabalarımız için tanıma ödülleri verildi. Şekil 18. Karpaz, CWRI ve CMCK gönüllüleri Karşıyaka etkinliğinde. Karşıyaka plajı, 2024. 7.2. Beach Sahil temizleme etkinliği CMC, Dünya Temizlik Günü için CWRI ile işbirliği içinde büyük bir plaj temizliği organize etti; bu organizasyon Taskent’teki doğal çevreyi de temizledi (Şekil 19). Sezon boyunca Karpaz projesinin gönüllüleri, Ronnas plajında birçok kez kendi plaj temizleme etkinliklerini düzenlediler ve ayrıca günlük sabah vardiyalarında kendi istekleriyle çöpleri topladılar.

Page 26

Page 27

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 26 7.4. CMC Okul Ziyaretçilerini Ağırlıyor Haziran ayında, CMC okul ziyaretçilerini ağırladı; burada ekip liderleri, Karpaz Yarımadası’nda CMC’nin yürüttüğü proje ve araştırmalar hakkında bir sunum yaptı. Ayrıca, Akdeniz’deki deniz kaplumbağalarının biyolojisi ve tehditleri hakkında genel bilgiler verdiler. Sıcak hava dalgası nedeniyle, bir önceki yıldan çocuklar için planlanan yuva kazma etkinliklerini gerçekleştiremediler. 8. Kamp Hayatı Bu sezon ve önceki sezonlarda bizimle kalan çok sayıda gönüllüyle gurur duyuyoruz. Harika bir topluluk oluşturduk ve farklı kültürler hakkında bilgi edinmek, onlara Kıbrıs’taki deniz kaplumbağa popülasyonu hakkında öğretmek ve yeni arkadaşlar edinmekten keyif aldık. Saha çalışmalarımızın yanı sıra, harika şeflerimizin pişirdiği akşam yemeği eşliğinde bir arada olmak, şnorkel yapmak ya da plajda oyun oynamak gibi aktiviteler için de zaman bulduk. Ayrıca, kampın gönüllülerin kendilerini evde hissedebileceği bir yer olmasını sağlamak için de çok çalıştık. Geçen sezon, gönüllülerimiz ve ekip liderlerimiz bir duvara mural boyarken, bu yıl kampın düzenlenmesine yardımcı oldular. Ayrıca, geçen sezonun başında ve bu sezon boyunca plajda buldukları geri dönüştürülmüş malzemelerle oluşturulan gönüllü isim zincirinin devamı da yapıldı; bu sayede bizlere gelen farklı yerlerden harika insanları unutmamak adına. Şekil 21. CMC Ekip Liderleri, Deniz Kaplumbağası Koruma ve CMC’nin yürüttüğü proje ve araştırmalar hakkında bir sunum yapıyor.

Page 28

Page 29

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 28 Şekil 25. Gönüllüler ahşap döşemeyi düzeltmeye yardım ediyor. Fotoğrafçı: Iona Shearer Şekil 26. Gönüllüler fırtınadan kaynaklanan çatı hasarını onarmaya yardım ediyor. Fotoğrafçı: Iona Shearer 9. Tavsiyeler ve Endişeler Sezon boyunca, deniz kaplumbağalarının çiftleşme, yuvalama ve yavru çıkarma dönemlerinde karşılaştıkları zorlukları ve tehlikeleri yakından gözlemledik. Bu bölümde, koruma ve refahlarını artırmak için hem endişelerimizi hem de önerilerimizi özetliyoruz. Bu sezon elde edilen sonuçları paylaşmanın yanı sıra, raporun amacı, deniz kaplumbağaları için kolektif bilgi birikimi oluşturmak ve daha güvenli bir gelecek sağlamaktır. 9.1. Gemiler ve Jet Skiler Sezon boyunca, özellikle Karpaz Yarımadası’ndaki en fazla yuva bulunan Ronnas Plajı’nda, kıyıya yaklaşan botlar ve jet skiler gözlemledik. Bu durum, çiftleşme sürecine, yuvalayan dişi kaplumbağalara ve hatta denize giden yavrulara tehlike oluşturmaktadır; çünkü deniz kaplumbağası yuvalama plajlarındaki botların kıyıya yakın olması, çarpışma ve gürültü kirliliği nedeniyle tehdit arz etmektedir. Bot faaliyetlerinden kaynaklanan gürültü, yuva yapan dişi kaplumbağaları şaşırtabilir ve kıyıya çıkmalarını engelleyebilir, bu da o bölgedeki yuva sayısını

Page 30

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 29 azaltır. Ayrıca, botlarla çarpışma, deniz kaplumbağalarına zarar verebilir veya ölümlerine yol açabilir; çünkü bot pervaneleri, habitat ve diğer hayvanlar için büyük zararlar verebilir (Fuentes ve diğerleri, 2016). Bu sezon, Ronnas ve Altınkum plajlarının açıklarında sık sık botların demirlediği de görülmüştür Şekil 27. K8 plajında kıyıya çok yakın tekneler. Fotoğrafçı: Caitlin Carmichael 9.2. Kamp Etkinlikleri Kamp yapmak, yuva plajlarında yasak bir aktivitedir. Ancak, sezon boyunca özellikle Ayfilon ve Altınkum plajları gibi en çok turistik alanlarda insanların çadırlarla kamp yaptıklarına şahit olduk. Bu tehlikeli bir etkinliktir çünkü gürültü ve ışık, yuva yapan dişi kaplumbağaların yumurta

Page 31

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 30 bırakmadan denize geri dönmelerine neden olabilir. Ayrıca, yasadışı kampçılık da yavru çıkma dönemini etkileyebilir; zira yavru kaplumbağalar deniz gürültüsünü ve ışığını takip ederek denize ulaşır (Asp, 2017) ve bu durum, yavru çıkma davranışını ve hayatta kalma oranlarını etkileyebilir. Ayrıca, turistik alanlarda genellikle kıyıya yakın şezlonglar veya plaj barları bulunur ve bunlar da yuva başarı oranını etkileyebilir. Örneğin, 2023 ve 2024 sezonunda Ayfilon plajında, güneşlenme şezlonglarına çok yakın bir yerde yer alan yuvaları taşımak zorunda kaldık; bu da turistik faaliyetleri etkiledi. Ayrıca, K8 plajında her zaman düşük sayıda çıkış ve yuva gözlemliyoruz, burada bir organik bahçe kampı ve plaj barı bulunmaktadır. Bu yıl ayrıca, K10 plajında plaj sandalyelerinin yerleştirildiğine de tanık olduk. Şekil 29. Altınkum Plajı’nda terk edilmiş kamp ekipmanları ve bırakılan çöpler. Fotoğrafçı: Iona Shearer 9.3. Yasadışı Turist Kaplumbağa Turları Bu sezon, devriye gezdiğimiz plajlarda gece saatlerinde yürüyen turistleri bulma açısından en kötü dönemimiz oldu. Turistler, otellerinin onlara kaplumbağa turlarına katılabileceklerini söylediklerini iddia ediyor. Ayfilon, bu tür turistlerin en sık görüldüğü yer oldu ve bu kişileri plajdan uzak tutmak için yerel Karpaz polisiyle iş birliği yaparak oldukça fazla zaman harcadık. 9.4. Plastik Kirliliği Kalabalık plajlar genellikle daha fazla kirlilik anlamına gelir. Devriye gezdiğimiz bazı plajlar, özellikle Ayfilon, belirli temizlik önlemlerine sahip olsa da, plajda atık görmek oldukça yaygındır. Bununla birlikte, bu kirliliğin her zaman adadan kaynaklanmadığını belirtmek önemlidir; akıntılar, atıkları kıyıya sürükleyerek Karpaz Yarımadası’ndaki yuvalama alanlarını kirletebilir. Bu nedenle,

Page 32

Page 33

Page 34

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 33 9.5. Koruma altında olan sahillerde Yuvalama ve Yumurtlama Sezonu İçin Güncellenmiş Bilgilendirme Tabloları Yuva alanlarının koruma altında olduğu ve 20:00 ile 08:00 saatleri arasında girişin yasak olduğu konusunda turistleri bilgilendirmek, doğru iletişim sağlamak ve projenin başarısını temin etmek açısından son derece önemlidir. Geçen sezon, Ronnas tabelası güncellenmişti (Şekil 33), bu sayede tüm ziyaretçiler korunan bir deniz kaplumbağası yuvalama plajında uyulması gereken kurallar hakkında bilgilendirilmiştir. Ancak, bu durum, genel halkın yasak saatlerde plaja köpek getirmesini engelleyememiştir. 2025 sezonunda diğer yuvalama alanlarındaki tabelaların güncellenmesi planlanmaktadır. Şekil 33. Ronnas plajında bulunan yeni yuvalama bilgi tabelası, 2023.

Page 35

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 34 10. Referanslar ● Asp, E. S. (2017). The Effect of Artificial Light Pollution on Orientation of Hatchling Loggerhead Sea Turtles (Caretta caretta) in the Grand Strand Region, South Carolina (Doctoral dissertation, Coastal Carolina University). ● Ozkan, M., Beton, D., Çiçek B., Fuller, W., Godley, B., Snape, R., Broderick A. (2020). Marine Turtle Conservation Project Northern Cyprus 2020 report. ● Snape, R., Çiçek B., Davey, S., Fuller, W., Godley, B., Broderick A. (2019). Marine Turtle Conservation Project Northern Cyprus 2019 report. ● Yılmaz, C., Oruç, A., & Türkozan, O. (2015). Marine turtles (Chelonia mydas and Caretta caretta) nesting along the eastern Mediterranean coast of Turkey: Results from six years of surveying. The Herpetological Journal, 25(4), 197-204.

Page 36

Page 37

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 36 Auriane Beregener France Rosanne Beukeboo Netherlands Viktoriia Biriukov Russia Merve Buba Cyprus Csongor Bukor Hungary Sara Buss Germany Mhari Campbell UK Mustafa Can Arslantay Türkiye Caitlin Carmichael UK Freya Carr UK Asma Chaabane Tunisia Ana-Maria Ciobanu Romania Maria Luciana Ciorap Romania Dex Cook UK Bethan Eleanor Croft UK Ivana Davidov Serbia Nell Dawes UK Cedric De Groot Netherlands Nick de With Netherlands Mathilde Desombre France Eric Ruben dos Santos USA Mila Dragin Serbia Miriam Dorothea Dresek Germany Kora Fernadez Duran Spain Erin Flatterly UK Jana Freudenberg Germany Elodie Frezier USA Raquel Gallego Torti Spain Julie Gavelle France Maelys Gavelle France Chloe May Giltjes-Vincent UK Paulina Głazik Poland Cesar Gonzalez Sanchez Spain

Page 38

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 37 AnnMarie Gooch USA Jessica Graef Germany Susanne Graef Germany Finja Greiving Germany Krisztina Győrössy Hungary Barbora Hanzíková Czechia Terrell Hendy-Thompson UK Keith William Hodgson UK Mariia Hurinovich Ukraine Catrin Jones-Barbour UK Lubov Kabo Belarus Antonia Kagermeier Germany Sezgin Karaman Türkiye Ömer Keleş Cyprus Serife Keleş Cyprus Simre Keleş Cyprus Elliott Key UK Aadarsh Khimasia UK Doga Kirac Türkiye Aleksandra Krajnik Poland Tereza Křesalová Czechia Magdalena Kurek Poland Jenny Kurth Germany Kamila Legat Poland Hanna Lelesz Hungary Daniela Lopes Ramos UK Maria Ines Lozano Kramer Spain Noemi Ludvik Slovenia Gaelle Mairlot Belguim Sophie Malkin UK Barbara Maria Spain Jessye Mc Namee Ireland Arjen Meester Netherlands

Page 39

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 38 Yonter Meray Cyprus Isidora Milivojevic Serbia Charalambia Miltiadous Cyprus Karl Minkevica Latvia Monika Molnar Hungary Benjamin Muller South Africa Cindy Naujokaitė Lithuania Rasa Naujokiene Lithuania Sara Nestorović Serbia James Harry Nolan UK Louise Ormansay-Gy France Gabriela Orzel Ireland Katarina Pandza Slovenia Ivana Pantić Serbia Rianne Pelgrims Belgium Belén Pérez Aliacar Spain Anja Perić Serbia Lena Petera Germany Maja Petricic Croatia Emily Piper Cyprus Danilo Popović Serbia Agnieszka Prazmowska Poland Charlotte Price UK Luisa Quiros Spain Jelena Radojević Serbia Natalie Ratajova Czechia Nathan Rety France Azahara Romero Usuga Spain Emīlija Rosicka Latvia Emilia Rosolak Poland Ellie Rulhulssin Netherlands Arij Sadraoui Tunisia Kristian Sandbakken Norway

Page 40

CMC Sea Turtle Research and Conservation 2024 39 Iona Shearer UK Tabby Skivington UK Alexandra Stanciu Romania Aleksandra Stjepanovic Serbia Kriste Stravinskaitė Lithuania Abbi Strawbridge UK Jennifer Sudworth UK Masa Sustar Slovenia Nehir Temur Cyprus Stefania Tingyela Hungary Daisy Tod UK Niamh Tucker UK Kerem Türkozan Türkiye Oğuz Türkozan Türkiye Serpil Türkozan Türkiye Beyza Türkozan Türkiye Alberto Ursua Martinez Spain Eda Uzundede Türkiye Valda Vasariete Latvia Helena Vela Garcia Spain Willow Vilnitis Latvia Rebecca Wallis Downham UK Meg Watt Australia Ruaric Winston UK Lottie Winterton UK Izabela Wisnoiwska Poland Veronika Yaneva Bulgaria Nevena Živković Serbia